You are not something. You are happening.

“Man ought not to work for any why, not for God nor for his glory nor for anything at all that is outside of him, but only for that which is his being, his very life within him.”

(From: K. Coomaraswamy A. (1935), The transformation of Nature in Art, p. 88, Kettering, OH: Angelico Press)

In 2020 toonde Samuel Vanderveken, op de tentoonstelling “A única inocência é não pensar”, een reeks tekeningen en schilderijen die geïnspireerd waren op beelden die zich spontaan hadden aangediend in de verbeelding van zijn ontspannen geest.

Samuel verdiepte zich sindsdien, op zoek naar de bron van die beelden, verder in non-dualistische Hindoeïstische (Kashmir Shaivism) en Boeddhistische (Mahayana) filosofieën, met in het bijzonder een focus op het doorgronden van het begrip “Leegte” (emptiness, voidness, śūnya, śūnyatā,…). Voor zijn studie van Educatieve Master verwerkte hij dit onderzoek in een thesis gelinkt aan kunst en onderwijs (LINK). In dit onderzoek kwam hij tot de persoonlijke conclusie dat “Leegte” iets moest zijn als ongecontroleerde, grenzeloze vrijheid.

Gefascineerd door de eigen conclusie besloot Samuel Vanderveken deze theorie na te gaan in de praktijk. Tijdens de zomer van 2022 ging hij hiervoor op tien daagse (Mahasi) Vipassana retraite. Zijn voorlopig inzicht, na deze intense ervaring van tien dagen met 10 tot 12u meditatie per dag, is dat “Leegte”, voor zover er iets kan worden over gezegd, datgene is wat schuilgaat achter de, door onze zintuigen geconstrueerde, realiteit. Het verwijst naar iets in volledige rust; losgekoppeld van kennis, concept of ervaring. Een plaats waar niets is, alles kan worden, maar niets hoeft te zijn. Daar waar het bewustzijn terug naar kan keren, om los te komen van eender welke constructie, reëel of imaginair. “Leegte” is dat wat er al was voor het ontstaan van het universum en dat waar het hele universum uiteindelijk naar zal terugkeren. De oorsprong van Alles wat nu is, ooit was en nog zal komen. Dat wat we zijn en deel van uitmaken. Alles.

De kunstenaar is er zich echter ook van bewust dat er in werkelijkheid niets kan worden gezegd over “Leegte”. Als de voorgaande uitleg dus moeilijk begrijpbaar is, ligt deze beschrijving in alle zekerheid dichter bij de waarheid dan iets dat wel begrepen en beschreven zou kunnen worden.

Om de opgedane kennis, inzichten en ervaringen te delen ging Samuel op zoek naar een beeldende manier om deze uit te drukken. In de loop van zijn theoretisch onderzoek botste hij zo in boeken over “Yoga en Tantra Art” op verschillende afbeeldingen uit de 17e tot 19e eeuw, uit Rajasthan en andere delen van India, die refereerden naar “Leegte” zoals hij ze zelf begreep en onderzocht. Voor een aantal van zijn nieuwe werken gebruikte de kunstenaar deze afbeeldingen als uitgangspunt, met enkele zeer kleine aanpassingen. Zijn wens is om hiermee opnieuw aandacht vestigen op oudere, maar waardevolle filosofieën over onze wereld en realiteit. En door dicht aan te sluiten bij de bronafbeeldingen kan er geen onrecht worden gedaan aan de waarheid die de afbeeldingen, in kleur en vorm, in zich dragen. Naast deze werken, maakte de kunstenaar ook nog eigen creaties gebaseerd op zijn persoonlijke (meditatieve) inzichten.

Eén van die inzichten is dat de realiteit op elk moment aan het “gebeuren” is. Alles is in constante beweging en verandering. Ook wijzelf veranderen/“gebeuren” van moment naar moment. Je bent dus niet iets dat concreet is of vaststaat. Je bent iets dat aan het gebeuren is, in het gebeuren van het hele universum.

You are not something. You are happening.

“The yogi-artist’s work culminates in a simultaneous diagram of himself and the world within which he is a world. The mind of the yogi thus becomes a bridge between the physics of the atom and the orbits of the planetary bodies. It is in this sense that his art literally yokes together (the Sanskrit root of the word yoga, ‘yuj’, means ‘yoke’) in fine fusion the polarities of the subjective and objective, the microcosmic and macrocosmic, the analytical and the synthetic, the simple and the synergetic, the abstract and the physical; as it were, the male and the female principles in this great dance of creation.

Yoga art offers the total perception: All is One”

(From: Mookerjee A. (1975), Yoga Art , p. 43, Boston: New York Graphic Society)